Επιστήμονες του Χάρβαρντ αποκατέστησαν την όραση σε τυφλά ποντίκια

Επιστήμονες της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ κατάφεραν να αναστρέψουν την απώλεια όρασης λόγω γλαυκώματος ή γήρανσης σε ποντίκια, για πρώτη φορά γυρνώντας πίσω το «ρολόι» στα κατεστραμμένα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς των ματιών τους.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή γενετικής Ντέιβιντ Σινκλέρ, ειδικό σε θέματα γήρανσης, διευθυντή του Κέντρου Ερευνών Paul Glenn για τη Βιολογία της Γήρανσης στο Χάρβαρντ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature«, ανέφεραν ότι είναι πλέον πιθανώς εφικτό να αναπρογραμματισθούν με ασφάλεια οι πολύπλοκοι ιστοί, όπως τα νευρικά κύτταρα του ματιού, έτσι ώστε να γυρίσουν σε μια νεότερη ηλικία, όταν δεν υπήρχε κυτταρική βλάβη και η συνακόλουθη απώλεια όρασης.

Όχι μόνο οι επιστήμονες έδειξαν ότι είναι δυνατό να προγραμματίσουν ξανά το γερασμένο επιγενετικό «ρολόι» των κυττάρων του ματιού, αλλά απέδειξαν στο εργαστήριο ότι είναι εφικτή η πλήρης αναστροφή της απώλειας όρασης σε γέρικα τρωκτικά που είχαν σχεδόν τυφλωθεί είτε απλώς λόγω γήρανσης, είτε από το αντίστοιχο του ανθρώπινου γλαυκώματος, της κύριας αιτίας απώλειας της όρασης σε όλο τον κόσμο. Τα τρωκτικά με γλαύκωμα έβλεπαν πια κανονικά, ενώ τα απλώς γέρικα ποντίκια έβλεπαν σαν να ήταν νεαρά.

Είναι η πρώτη φορά, σύμφωνα με τους ερευνητές, που υπήρξε επιτυχές εγχείρημα αποκατάστασης της όρασης σε ζώα με γλαύκωμα και όχι απλώς «φρενάρισμα» στην περαιτέρω επιδείνωση της απώλειας όρασης. Αν κάτι ανάλογο επιβεβαιωθεί σε μελλοντικές μελέτες σε ζώα, προτού αρχίσουν τα πειράματα σε ανθρώπους, τότε ανοίγει ο δρόμος για νέου τύπου θεραπείες του γλαυκώματος, αλλά και άλλων παθήσεων που σχετίζονται με τη γήρανση των νευρώνων, αποκαθιστώντας τη λειτουργία και άλλων ιστών και οργάνων πέρα από τα μάτια.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως όχημα έναν γενετικά τροποποιημένο αβλαβή αδενοϊό για να εισάγουν στους αμφιβληστροειδείς των ποντικιών τρία γονίδια (Oct4, Sox2 και Klf4) που είναι γνωστά ως «παράγοντες Γιαμανάκα» (από το όνομα του ιάπωνα νομπελίστα που τα ανακάλυψε, μαζί με ένα τέταρτο γονίδιο, το c-Myc,το οποίο δεν χρησιμοποιήθηκε) και αποκαθιστούν τη νεότητα, επαναπρογραμματίζοντας τα ώριμα κύτταρα να ξαναγίνουν νεανικά. Η θεραπεία βοήθησε στην αναγέννηση του οπτικού νεύρου του ματιού και στην αποκατάσταση της όρασης, χωρίς να πυροδοτηθούν αρνητικές παρενέργειες, όπως η δημιουργία καρκινικών όγκων ή ο πρόωρος κυτταρικός θάνατος.

Αν οι μελέτες με μεγαλύτερα ζώα είναι εξίσου ασφαλείς και επιτυχείς, τότε θα αρχίσουν κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους σε δύο περίπου χρόνια, για να διαπιστωθεί κατά πόσο είναι εφικτός ο αναπρογραμματισμός των εγκεφαλικών νευρώνων, ώστε να ξανανιώσουν.