Οι Ελληνες τολμούν στο επιχειρείν, αλλά η βιωσιμότητα δεν εξασφαλίζεται

Τη σημαντική ενίσχυση της νέας επιχειρηματικότητας, καταγράφοντας μια από τις υψηλότερες διαχρονικά επιδόσεις, και τη βελτίωση των προσδοκιών για την οικονομία και το επιχειρείν καταγράφει η Ετήσια Έκθεση για την Επιχειρηματικότητα 2018-2019, που παρουσιάστηκε σήμερα από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων για το 2018 ενισχύεται: ειδικότερα, το 2018 το 6,4% του πληθυσμού ηλικίας 18-64 ετών της χώρας (περίπου 418 χιλ. άτομα) βρισκόταν στα αρχικά στάδια έναρξης μιας επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένης της αυτοαπασχόλησης, από 4,8% το 2017. Παράλληλα, περιορίζεται στο 2,8% του πληθυσμού (183 χιλ. άτομα), το ποσοστό ατόμων που διέκοψε την επιχειρηματική του δραστηριότητα (έναντι 4,8% το 2017), κυρίως λόγω έλλειψης κερδοφορίας.

Από το σύνολο των ευρημάτων, διαφαίνεται πως η άμβλυνση των αβεβαιοτήτων, η αναπτυξιακή δυναμική της περυσινής χρονιάς, καθώς και η εμφάνιση κάποιων νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, ενίσχυσαν τη νέα επιχειρηματικότητα και την έναρξη αυτοαπασχόλησης, παρά τη δυσμενή φορολογική μεταχείρισή της. Όμως, η αύξηση της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων τροφοδοτείται περισσότερο από επίδοξους επιχειρηματίες, γεγονός που υποδηλώνει μεν μια αλλαγή προσδοκιών και ένα ευνοϊκότερο κλίμα στην οικονομία, αλλά θα πρέπει να «μετατραπεί» στην πορεία σε νέα εγχειρήματα. Άλλωστε, έχει μεγαλύτερη σημασία σε μια οικονομία η ενίσχυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της νέας επιχειρηματικότητας, ώστε να βελτιώνονται οι προοπτικές βιωσιμότητας και το πολλαπλασιαστικό τους αποτέλεσμα, και όχι απλώς η αριθμητική αύξηση των νέων εγχειρημάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, καταγράφεται μεν βελτίωση της εικόνας, ωστόσο τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμα ικανοποιητικά: αν και ενισχύεται η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας (48,9% του συνόλου, περίπου 204 χιλ. άτομα) και περιορίζεται η επιχειρηματικότητα ανάγκης (20,8% του συνόλου, 87 χιλ. άτομα), τα περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά παραμένουν «κοινά»: χαμηλή καινοτομία, είσοδος σε αγορές με ήδη ισχυρό ανταγωνισμό και χρήση καθιερωμένων τεχνολογιών για την πλειονότητα των εγχειρημάτων, παρόλο που ενισχύονται οι εξαιρέσεις.

Ταυτόχρονα, διαφαίνεται μικρή υποχώρηση του μέσου μεγέθους των νέων εγχειρημάτων κατά την έναρξη λειτουργίας, καθώς σχεδόν ένα στα τέσσερα εγχειρήματα (23,4%) προσφέρει απασχόληση αποκλειστικά στους ιδρυτές του. Ωστόσο, βελτιώνονται οι προσδοκίες απασχόλησης στο μέλλον, καθώς το 85% εκτιμούν ότι την επόμενη πενταετία θα δημιουργήσουν τουλάχιστον μια θέση εργασίας.

Στον κλάδο του εμπορίου οι περισσότερες προσπάθειες – ανεβαίνει και ο τομέας της μεταποίησης
Το ποσοστό των εγχειρημάτων που δημιουργούνται στον πρωτογενή τομέα συνεχίζει να είναι υψηλό, καθώς διαμορφώνεται στο 7,9% το 2018, σε σημαντική άνοδο σε σύγκριση με το 2017 (4,0%). Η υψηλή αυτή επίδοση κατατάσσει τη χώρα πάνω από τις χώρες καινοτομίας, όπου ο σχετικός δείκτης διαμορφώθηκε μόλις στο 3,7%.
Σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα, στο 12,5% σε σύγκριση με το 2017 (17,3%) εντοπίζεται το ποσοστό των νέων εγχειρημάτων που αφορούν σε Β2Β, δηλαδή υπηρεσίες που απευθύνονται σε άλλες επιχειρήσεις, επίδοση που βρίσκεται χαμηλότερα του μέσου όρου των χωρών καινοτομίας. Από την άλλη πλευρά, ήπια ανοδική τάση παρουσιάζουν τα νέα εγχειρήματα στον κλάδο της μεταποίησης, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στο 24,9% (από 24,1% το 2017), ενώ σε σταθερά επίπεδα παραμένει το ποσοστό των νέων εγχειρημάτων που εντάσσονται στις υπηρεσίες προς τους καταναλωτές, με το δείκτη να εντοπίζεται στο 54,7%, ελαφρώς υψηλότερα από τις χώρες καινοτομίας.
Συνεπώς, το 2018 η εικόνα που προκύπτει από την κλαδική διάρθρωση των νέων εγχειρημάτων είναι ενθαρρυντική, μόνο ως προς την ενίσχυση των εγχειρημάτων στον κλάδο της μεταποίησης, ενώ για άλλη μία φορά αναδεικνύεται ο χώρος του εμπορίου που φαίνεται να επικεντρώνει το μεγαλύτερο επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Από την άλλη όμως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στις περισσότερες χώρες, ακόμα και τις χώρες καινοτομίας, τα περισσότερα νέα εγχειρήματα εμφανίζονται στο χώρο της λιανικής. Αυτό συνήθως συμβαίνει διότι οι επιχειρήσεις λιανικής είναι πιο εύκολο να δημιουργηθούν σε μια οικονομία, καθώς απαιτούν κατά κανόνα μικρότερου ύψους κεφαλαιουχικές επενδύσεις.
Θετικές και αρνητικές εξελίξεις
Η έκθεση δημοσιεύεται για 16η συνεχή χρονιά στο πλαίσιο της συμμετοχής του ΙΟΒΕ στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Την παρουσίασε ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας του ΙΟΒΕ, κ. Άγγελος Τσακανίκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ.

Στα ειδικότερα σημεία της έκθεσης, θα πρέπει να σημειωθούν οι ακόλουθες θετικές εξελίξεις:

Η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας ευκαιρίας για τέταρτη συνεχή χρονιά
Η εντονότερη συνεισφορά άτυπων επενδυτών στη χρηματοδότηση νέων εγχειρημάτων, αν και πρόκειται κυρίως για μέλη της οικογένειας
Η ενίσχυση εγχειρημάτων μεταποίησης και πρωτογενούς τομέα
Το χαμηλότερο ποσοστό όσων διέκοψαν ή ανέστειλαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα το 2018
Οι καλύτερες προσδοκίες για τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν
Οι υψηλότερες προσδοκίες για επιχειρηματικές ευκαιρίες στη χώρα στο επόμενο διάστημα αλλά και η βελτίωση στην αυτοπεποίθηση για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας
Η ακόμα καλύτερη εικόνα της επιχειρηματικότητας ως επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας
Στις αρνητικές εξελίξεις θα πρέπει επίσης να σημειωθούν:

Η σχετική υποχώρηση συμμετοχής στην επιχειρηματικότητα ατόμων με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο
Η μικρή υποχώρηση της εξωστρέφειας
Η στασιμότητα στη γυναικεία επιχειρηματικότητα
Η υποχώρηση του μέσου μεγέθους κατά την έναρξη του νέου εγχειρήματος
Η πολύ μικρή βελτίωση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της νέας επιχειρηματικότητας σε όρους καινοτομίας, εισόδου σε νέες αγορές και τεχνολογικής αναβάθμισης
Σταθερά υψηλός ο φόβος της αποτυχίας, παρά τη βελτίωσηΤέλος, σημειώνεται ότι τα πρώτα αποτελέσματα για το 2019 δείχνουν σημαντική αύξηση του ποσοστού της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων σε επίπεδο άνω του 8% του πληθυσμού.