Η μίνι-πρωτεΐνη στο δηλητήριο του σκορπιού που βοηθά σε θεραπείες για τον καρκίνο

Όλοι φοβούνται το δηλητήριο του σκορπιού, αλλά δύο επιστημονικές ομάδες στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι άρχισαν να το αξιοποιούν για να αναπτύξουν νέες θεραπείες αφενός για την αρθρίτιδα και αφετέρου για τον καρκίνο του εγκεφάλου (γλοιοβλάστωμα).

Στην πρώτη περίπτωση, επιστήμονες του Κέντρου Αντικαρκινικών Ερευνών Φρεντ Χάτσινσον βρήκαν μια μίνι-πρωτεΐνη στο δηλητήριο του σκορπιού, η οποία μπορεί να βελτιώσει την ασφάλεια των σημερινών φαρμάκων για την αρθρίτιδα, «φρενάροντας» την τοξική δράση τους. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παίρνουν στεροειδή και άλλα φάρμακα για να ανακουφιστούν από τους χρόνιους πόνους της ρευματοειδούς και άλλων ειδών αρθρίτιδας, καθώς και άλλων φλεγμονωδών παθήσεων. Όμως τα φάρμακα αυτά έχουν διάφορες σοβαρές παρενέργειες σε υγιείς ιστούς του σώματος, όπως στο θύμο αδένα και στη σπλήνα, γι' αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για μεγάλο συνεχόμενο διάστημα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Τζιμ Όλσον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine», ανακάλυψαν ότι μια πρωτεΐνη (πεπτίδιο) του δηλητηρίου του σκορπιού συσσωρεύεται γρήγορα μέσα στο χόνδρο των αρθρώσεων. Όπως έδειξαν τα πειράματα σε ζώα με αρθρίτιδα, αν αυτή η πρωτεΐνη συνδεθεί με τα φάρμακα για την αρθρίτιδα, τότε και αυτά συσσωρεύονται μόνο στις αρθρώσεις, πράγμα που αποτρέπει τη διασπορά τους στο υπόλοιπο σώμα, με τις αναπόφευκτες τοξικές παρενέργειες.

«Για τους ανθρώπους με αρθρίτιδα σε πολλές αρθρώσεις, οι παρενέργειες από τη φαρμακοθεραπεία μπορεί να αποβούν εξίσου αν όχι χειρότερες από την ίδια τη νόσο. Τα στεροειδή αρέσκονται να πηγαίνουν παντού στο σώμα, εκτός από εκεί που είναι πιο αναγκαία. Βρήκαμε μια νέα στρατηγική να βελτιώσουμε την ανακούφιση από την αρθρίτιδα, με ελάχιστες συστημικές παρενέργειες», δήλωσε ο Όλσον.

Η αμερικανική ερευνητική ομάδα εδώ και μια δεκαετία μελετά την πιθανή αξιοποίηση δηλητηρίων από σκορπιούς, φίδια, αράχνες και φυτά. Αν και πολλά υποσχόμενη, θα χρειαστούν πάντως αρκετά χρόνια, εωσότου η νέα προσέγγιση εφαρμοστεί σε ασθενείς, καθώς πρέπει να προηγηθούν περαιτέρω τοξικολογικές και άλλες μελέτες. Οι ερευνητές δεν αποκλείουν πάντως ότι η πρωτεΐνη του σκορπιού μπορεί να βοηθήσει και άλλα φάρμακα, εκτός από τα στεροειδή, να οδηγούνται κατευθείαν στον απειλούμενο χόνδρο των αρθρώσεων.

Στη δεύτερη μελέτη, ερευνητές του αντικαρκινικού ιατρικού κέντρου City of Hope στην Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ίδιο ιατρικό περιοδικό, χρησιμοποίησαν ένα άλλο συστατικό του δηλητηρίου του σκορπιού, την χλωροτοξίνη (CLTX), προκειμένου να ενισχύσουν μια αντικαρκινική ανοσοθεραπεία με Τ-λεμφοκύτταρα (CAR T) ενάντια στη συνηθέστερη μορφή καρκίνου του εγκεφάλου, το γλοιοβλάστωμα.

Η νέα «χιμαιρική» θεραπεία (CLTX-DAR T) -η πρώτη του είδους της- συνδυάζει ένα ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα με την τοξίνη του σκορπιού για να αναγνωρίζει και να εξοντώνει πιο αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Το γλοιοβλάστωμα -από τις φονικότερες μορφές καρκίνου- είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμο, επειδή οι όγκοι είναι διάχυτοι στον εγκέφαλο. Η νέα μέθοδος βελτιώνει την ικανότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα, αφήνοντας απείραχτα τα υγιή κύτταρα.

Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ έδωσε την άδεια της να πραγματοποιηθεί η πρώτη κλινική δοκιμή της νέας θεραπείας σε ανθρώπους.